Third Opinion
Enkele jaren geleden struikelde ik op het strand van Marbella aan de Costa Del Sol over een getatoeëerde Nederlander. Likkend aan een steeds sneller smeltende Cornetto Royal belandde ik met een smak boven op de bolle buik van Marc Bijl. Tussen de stukjes koek van het horentje en het druipende restant van mijn ijsje zag ik in koeien van letters op zijn buik getatoeëerd: mede mogelijk gemaakt door het Fonds BKVB.
Ik barstte in lachen uit, maar Marc aanvankelijk niet. Hij veegde zijn buik schoon met mijn handdoek en vroeg totaal verbouwereerd wat me bezielde. Pas toen ik zei een schrijver uit België te zijn en dat ik een stukje over hem zou schrijven als de tijd daar was, kalmeerde hij. Daarna vertelde hij met veel plezier over zijn kunstenaarsbestaan en over het grote geld afkomstig uit de lage landen. De mogelijkheden waren eindeloos: zijn metgezel had enkel een offerte van een vliegticket opgestuurd naar het Fonds BKVB en omdat de beoordelingscommissie het zo'n originele aanvraag vond, had hij het nodige geld nog gekregen ook.
In een ver, ver verleden heeft een grote kunstvriend genaamd Thorbecke bepaalt dat de Nederlandse overheid zich niet mag bemoeien met de kwaliteit van kunst. Van heinde en verre kwamen kunstenaars aanzetten om te genieten van het liberale kunstklimaat. Tussen 1965 en 1983 steeg in Nederland het aantal kunstenaars van 365 naar 3800. (Vandaag staan er alleen bij het CBK Rotterdam al meer dan 1000 kunstenaars geregistreerd.)
Ik kon mijn oren niet geloven en dacht meteen: daar moet ik ook heen! Terug thuis propte ik snel wat penselen in mijn rugzak, stak mijn duim omhoog en voor ik het wist stond ik in het beloofde land. Wat een rijkdom! Wat een diversiteit! Wat een ongekende weelde! En iedereen heeft hier zo'n tatoeage op zijn buik. Sommige zelfs meerdere. Een zekere Joep van Lieshout, een van de bekendste lokale kunstenaars van het moment, heeft er zelfs een op zijn sluitspier staan naar het schijnt.
Nu, drie jaar later, weet ik niet meer zo goed wat ik nog moet verzinnen voor een nieuwe subsidieaanvraag. Alles is al gedaan. Om niet teveel tijd te verdoen aan de eindeloze vergadersessies kiezen de commissieleden toch gewoon één voor één wat vrienden uit de stapel aanvragen. In het onlangs verschenen Second Opinion, een kritische publicatie afkomstig van Lex ter Braak en Gitta Luiten, wordt gepleit voor een radicale hervorming van het subsidiestelsel. Is het dus niet hoog tijd om weer te vertrekken? Net op tijd krijg ik een hoopgevende brief in de bus van de Stichting Beroepspensioenfonds voor Zelfstandige Kunstenaars AENA. ‘Beste geadresseerde! Heeft deze pensioenbrief u volkomen verrast?' Het blijkt dat er sinds 2005, met terugwerkende kracht, een pensioen wordt opgebouwd voor zelfstandige kunstenaars die een individuele en rechtstreekse subsidie ontvangen van één van de volgende instanties:
- Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst
- Fonds voor de Letteren
- Fonds voor Amateurskunst en Podiumkunsten
- Fonds voor de Scheppende Toonkunst
- Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds
- Mondriaan Stichting
De pensioenpremie wordt betaald door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap zonder dat je er verder iets voor hoeft te doen. Kijk, dan wordt het weer interessant om te blijven. Mijn bedje is gespreid. Ik kan met een gerust gemoed gaan slapen en kunstschaapjes tellen: 34.001, 34.002, 34.003, ... . Nederland is nog steeds het aardse paradijs voor kunstenaars. Oogjes dicht en snaveltjes toe! Slaap lekker....