Homo Polymathicus

Bij archeologische opgravingen in de toekomst wordt een nieuwe menssoort ontdekt: Homo Polymathicus, de multimens. Het eenvoudig vermeerderen van het certificaat der wijsheid door toevoeging van nog een sapiens  achter de reeds aanwezige Homo Sapiens bleek na drie keer onhoudbaar. Ook biologisch gezien is het een nieuwe soort. De afdrukken die de hersenen achterlaten op de schedelrand zijn veel dwingender en tonen extreme activiteit en aanpassingsvermogen. Het lijkt alsof deze Homo resistent is geworden voor de constante stroom van nieuwe indrukken en een ongekende flexibiliteit heeft opgebouwd voor het aanleren van de meest uiteenlopende dingen.

Anno 2006 is het geen uitzondering meer als je de hele wereld afreist voor je dertigste. Het behalen van meerdere en uiteenlopende diploma’s is eerder een must dan een luxe. Met name kunstenaars lijken zich te specialiseren in nonspecialisatie. Van alle markten thuis bewegen ze zich tussen wetenschap en kunst, tussen politiek en ethiek. Kunstenaars worden overal voor gevraagd en bij betrokken. Soms gebeurt dat ter verantwoording of bevrediging van een bepaald overheidsbeleid ten aanzien van de kunsten, zoals in Nederland vaak het geval is met de dubieuze eenprocentsregeling voor nieuwbouw of renovatie. Rampplekken zoals nieuwe Vinexwijken of de Bijlmer in Amsterdam hebben allemaal hun Artist to the Resque programma. Nee, de poldermatige beleidvoerders kan geen nalatigheid ten aanzien van culturele en alternatieve inspraak verweten worden…
Op de meest onverwachte plekken worden kunstenaars ingezet. In CallTech, de brainstormcentrale van de NASA, is kunstenaar David Kremers al jaren aan het werk als moderne sjamaan. Men komt bij hem voor een ‘Walk and Talk’, waarin het onderzoeksproject tegen het licht der dagelijkse realiteit wordt gehouden, en een haalbare, begrijpbare toepassing wordt gezocht voor oplossingen van een probleem wat nog niet speelt.

Met het afbrokkelen van conventionele grenzen tussen kunst en bijvoorbeeld wetenschap of politiek is het ineens weer hip om kunstenaar te zijn. Het lijkt alsof je letterlijk iets kan bijdragen aan de wereld en iets kan betekenen in de maatschappij. Voor veel kunstenaars heeft dit verstrekkende gevolgen voor werk- en leefwijze. In je eentje in je studio kom je er al lang niet meer. Zelfs niet als je je oor afbijt. Je moet reizen, mensen ontmoeten, ervaringen delen, samenwerken. Er is een nieuw soort kunstenaar ontstaan, die als rondtrekkende minstreel de wereld onderzoekt en bezingt, steeds weer nieuwe projecten verzinnend om zijn eigen bestaan te legitimeren.
De alom aanwezige Artists in Residence plekken en vervolgopleidingen lijken de ideale tussenstations voor de nieuwe nomaden en koloniserende kunstenaars. Alleen in Nederland al kan je kiezen uit een dozijn kunstgerelateerde post-academische opleidingen en wat Artists in Residencies betreft is er een complete wildgroei ontstaan. Ieder geitedorp, met de meest illustere namen zoals Beetsterzwaag, Kolderveen of Oosternijkerk heeft er een tegenwoordig. De mogelijkheden zijn eindeloos en de globalisering, in samenwerking met internet, helpt een handje. Transartists.nl is er groot mee geworden. Voor ieder wat wils. Het Fonds BKVB heeft onlangs, tegen het advies van de Raad van Cultuur in en pas na een positieve uitkomst van een onafhankelijk onderzoekbureau, haar bestand van buitenlandateliers uitgebreid tot twintig. Domeniek Ruyters bijt van ellende zijn pen in twee.