Plastic Reef

Sinds 2005 reis ik de wereld rond in het kader van mijn werk als beeldend kunstenaar, maar geen enkele sculptuur heeft me zo veel doen reizen als Plastic Reef. Wat begon als een klein onderzoek naar plastic vervuiling in de oceaan met een reis naar Charles Moore, de ontdekker van het zogenaamde 'Pacific Garbage Patch' fenomeen en woonachtig in Long Beach, Califonia, is uitgegroeid tot een vier jaar durende wereldreis. Het heeft mij naar alle vijf grote oceaan stromingen of gyres gebracht; de zuid en noord Atlantische oceaan, de zuid en noord Pacifische oceaan en de Indische oceaan.

In alle vijf gebieden, zowel op de eilanden in het midden van de oceaan als aan beide kusten van de omringende continenten, was er een meer dan misselijkmakende hoeveelheid plastic afval te vinden. Ik heb van alle bezochte plekken in totaal meer dan een ton plastic verzameld, opgestuurd per post naar mijn studio en langzaam omgesmolten tot een mega sculptuur die lijkt op een natuurlijk rif. Zo kon ik tegelijk twee problemen tegelijk aankaarten: de plastic vervuiling en de verdwijnende koraal riffen. Ondanks het gebruik van een speciaal masker met chemische filters ben ik meermaals ziek geworden van de mensonterende arbeid die verricht moest worden. Ieder stukje moet gesmolten worden om het te verbinden met het groter geheel, maar het mag niet in brand vliegen want dan wordt het zwart en te vloeibaar om nog vorm te geven. Er zijn ook veel kleurstoffen, weekmakers, verharders, brandvertragers en andere chemicaliën toegevoegd aan de verschillende soorten plastic waardoor ze allemaal weer op een andere manier reageren op een dakbrander en een andere vieze geur verspreiden.

De sculptuur groeide mee met de belangstelling die er voor was en werd groter en groter iedere keer als die opnieuw geëxposeerd werd. In Los Angeles, waar het werk voor het eerst tentoongesteld werd in 2009, was het niet veel groter dan een voetbal. Momenteel wordt het werk tentoongesteld in Manifesta9 in Genk waar het ondertussen een grootte bereikt heeft van 4,5 x 5,5 meter. Het ligt tentoongesteld in een gigantisch grote en hoge ruimte waardoor je hetzelfde ervaart als wanneer je in het midden van de oceaan een stukje plastic tegenkomt. Het is bijna toeval dat je het vindt en je bent blij en ontgoocheld tegelijkertijd. Vanaf een afstand ziet het er vreemd en onherkenbaar uit, als je wat dichterbij komt herken je enkele vormen en contouren en begint de materie langzaam te leven, maar pas wanneer je er met je neus bovenop zit zie je de schoonheid van de variatie, de details en de kleuren. Tegelijkertijd wordt je geconfronteerd met wat je kent: afval, stank en spilzucht en hierdoor verliest het werk zijn onschuld. Hetzelfde geldt voor reizen. Eerst wordt je aangetrokken door het onbekende, en eenmaal ter plaatse ontdek je nieuwe (levens)vormen en kleurschakeringen, maar als je wat langer blijft blijkt veel van wat eerst nieuw leek hetzelfde te zijn. Culturele verschillen zorgen voor variaties, maar als mens leven we in grote lijnen overal hetzelfde en hebben we een gelijkaardige manier van omgaan met onze leefomgeving. Het is een vreemde en enigszins teleurstellende paradox die ik ondertussen van meerdere mensen die te veel reizen heb gehoord; nieuw bestaat niet, alleen anders. Reizen vervlakt en veralgemeend en zorgt uiteindelijk voor misschien wel de grootst voorstelbare culture-shock: we're all in the same boat, floating around on the currents and trying to stay on board for as long as we can.

Volgende maand vlieg ik naar Mauritius in de Indische oceaan voor het laatste deel van mijn reis. Ik ben nu al gespannen en de rush van het onderweg zijn omsingelt mij. Daarom is reizen ook zo verslavend. De adrenaline jaagt door je lijf en je bent verplicht veel alerter te zijn. Je wil nieuwe dingen ontdekken en gaat er daarom constant naar op zoek. Misschien ligt het achter deze hoek of berg of baai?

Na mijn terugkomst wil ik graag minder reizen, of zelfs een tijd lang helemaal niet meer. Ik wil weer eens zien hoe een appel groeit aan een boom, in mijn eigen tuin. Dat doen ze tenslotte overal op dezelfde manier.