Volkskunst of kunde?

Ik ben geboren op de keukentafel, thuis, rond het middaguur. Vier kleine tot arbeiderswoningen omgebouwde paardenstallen vormden samen een woongemeenschap. De omgeving was groen en werd doorkruist door een klein beekje, de vliet, waar ook de straat naar vernoemd was. Ik herinner me er niets meer van want na iets minder dan twee jaar verhuisden mijn ouders om plaats te maken voor een nieuwe snelweg die vlak langs de huisjes werd aangelegd. Maar ergens diep vanbinnen voel ik de plek nog, alsof ik wel ooit de beelden heb opgeslagen als herinnering maar ze niet meer kan bekijken. Een klein stenen sculptuurtje heeft mij altijd geholpen om die beelden levend te houden. Alle herinneringen met betrekking tot die plek en periode heb ik erop geprojecteerd en zo zijn ze opgeslagen zoals op een primitieve harde schijf. Het sculptuurtje kreeg een plek in mijn nieuwe kamer en als ik er naar keek kon ik heel lang nog de beelden en emoties terug beleven. Dat werd steeds moeilijker en moeilijker tot alle informatie voor eeuwig was versteend. Nu heb ik enkel nog de stenen ridderfiguur, ongeveer 20 centimeter groot, met veel moeite uitgekerft uit een stuk harde donkergrijze natuursteen. Een zwaard plakt aan zijn zijde, een kap hangt tot ver over zijn veel te grote hoofd, wat samen met zijn sikje ruim een derde van het totale beeldje in beslag neemt. Zijn lange gewaad loopt over in een rudimentaire platte richel die dienst doet als sokkel.
Mijn ouders hebben nooit geweten wie het gemaakt heeft. Het stond daar gewoon, achtergelaten. Geen handtekening, inkerving, of stempel die iets kon zeggen over zijn herkomst. Het was echter zo mooi en kundig gemaakt, met zichtbaar zoveel inspanning dat ze er nooit van hebben kunnen scheiden. Een koolstofdatering zou mogelijk helpen om te weten te komen hoe oud het is en een zoektocht zou gestart kunnen worden om de maker alsnog te achterhalen, maar eigenlijk is dat niet zo belangrijk. De ridder straalt natuurlijke kracht uit en je voelt dat al meerdere mensen hun herinneringen erin verloren zijn. Dat maakt het waardevol en moeilijk om afstand van te doen. Net zoals het zogenaamde ‘vruchtbaarheids beeldje’ uit Willendorf waarvan ook niet geweten is wie het gemaakt heeft en waarom het er zo uitziet. De ouderdom geeft het kracht, zwaar beladen met beelden die anderen erop geprojecteerd hebben.
Vroeger werden er helemaal geen handtekeningen gezet, auteursrecht bestond niet. De maker verdween in het werk en gaf het zo zijn waarde. Tegenwoordig ontlenen veel kunstwerken hun belang en zelfs bestaansrecht aan het feit dat de maker ervan bekend is. Kunst is kennis. Vervalsingen opsporen is al een even grote sport geworden als het zoeken van ‘nieuwe’ werken van overleden kunstenaars. De naam van de maker bepaalt de prijs. Als Picasso ging eten met zijn vrienden op restaurant dan hielden de dienders de check bij omdat de handtekening erop meer waard was dan de maaltijd...

Published in Mister Motley #22: Volkskunst, (6/2009)